چوب شناسی
چوب یکی از اولین موادی است که در دست انسان از چند صد قرن پیش تا کنون بوده و یکی از اولین دلایل آن این است که به طور طبیعی در اکثر نقاط وجود دارد . در موزه های جهانی پیدا شده است که در صد قرن پیش بشر توسط چوب به شکار رفته است و در ایران کهن نیز می توان به آثار نوشته های تخت جمشید اشاره کرد که درختان سرو ، گز ، چنار در اشعار آن آمده است.
تعریف چوب :
چوب عبارت است از قسمت داخلی ساقه و شاخه که از بافتهای ثانویه لینینی و متخلخل فیبری شکل آوندی که دارای ساختمان یاخته ای سازمان یافته و هر سو نا یکسان و ناهمگن میباشد که برای مصارف صنعتی به کار می رود. ناهمگن به معنی اینکه دارای اجزای مختلفی است مثلا در چوب فیبر و اشعه چوبی و آوند و ... وجود دارد و هر سو نا یکسان چون بافت های آن در جهات مختلف قرار دارد.
با توجه به این که :
چوب از عصر حجر با انسان بوده و تا به امروز این رابطه هیچ گاه قطع نشده، شاید کمرنگ شده باشد که آن هم به دلیل وجود موادی مثل فولاد و بتن می باشد. سازه های چوبی به دلیل اینکه چوب خود یک جاندار بوده باعث آرامش بیشتری در انسان می شوند و زندگی در این ساختمان ها از لحاظ روانی برای انسان مناسب تر است.
برای ساخت و سازهای چوبی باید جنگل ها را از بین برد و درخت ها را برید ولی یک راه برای این مشکل وجود دارد و آن هم این که به ازای بریدن هر درخت یک درخت بکاریم. در واقع می توان با ساخت جنگل های مصنوعی از آلودگی کارخانه های تولید فولاد و بتن نیز جلوگیری کرد.
از جنبه معماری می توان گفت که خانه های چوبی باعث زیبایی شهرها می شوند و رنگ و بوی خاصی به آن می دهند و در زندگی و روابط اجتماعی انسان نقش بسزایی دارند. در ساخت و سازهای چوبی نیاز به تخصص های متعدد نیست و این کار درصد خطا را در حین ساخت و ساز کم می کند.
مزایای چوب:
1- اجرای آسان 2- سبک بودن 3- برای حمل و نقل نیاز به ماشین آلات سنگین نیست. 4- آلودگی صوتی کمتری ایجاد می کند. 5- آلودگی هوا را کمتر می کند. 6- براحتی می توان آن را بار کرد 7- مصرف انرژی را کاهش می دهد. 8- مقاومت چوب از فولاد و بتن بیشتر است. 9- زغال که در هنگام آتش سوزی روی چوب به وجود می آید به عنوان عایق حرارتی عمل می کند. 10- چوب درخت در روز O2 و در شب مقدار کمی CO2 تولید می کند.
موارد مصرف چوب:
1- ساختمان های صد در صد چوبی در مناطق جنگلی سرد که پی آن به صورت سر گوه در زمین کوبیده می شود و روی آن تنه بزرگ میخ یا اسکوپ شده؛ کف و دیوارها با چوب دو بر تراش در هم کام و زبانه می شود، درب و پنجره ها به طریق اتصال میخ چوبی جا گذاری شده شیب پشت بام نسبت به عوامل جوّی، شیبدار انتخاب و روی آن پلاک ها و تخته های چوبی روی هم سوار شده است، اجرا می گردند.
2- در و پنجره و کمد و قرنیز پای دیوار و پوشش سقف، در اغلب ساختمان های ارزان محلی، به صورت استفاده مستقیم از چوب با استفاده از سه لایی و لانه زنبوری فشاری و خرده چوب چسبی، قیر، نئوپان و غیره که هر روز به تعداد آنها اضافه می گردد، ساخته می شوند.
3- به صورت اسکلت های سبک موقت یا دائمی که ستون ها و تیرهای اصلی و خرپا و تیرچه ها و زیر ستون ها از چوب های سخت عمل آورده (مواد غذایی توسط بخار از آوندها بیرون کشیده و سموم و مواد چربی برای آب بندی و کشیدن نم و مواد نسوز برای سوختن آن تا درجات 200-150 و کشیدن رویه روغنی و جذبی و ...) دیده می شوند.
4- در صندوقچه سازی ها که مصرف تجاری و حمل و نقل صنعتی دارند، اغلب چوب های سخت و کار شده استعمال می شود.
5- عایق کاری های درجه 4 حرارتی، پارتیشن ها، نورگیرها، کاغذ سازی، مبل و صندلی پارچه و کاغذهای سخت.
6-در قالب های بتنی به صورت اطراف صندوقچه ها، پیف دیوار و شناژها و تیرها و سقف ها، از چوب استفاده می شود. اخیراً به صورت اسکلت آهنی که رویه (برای کم چسبیدن به بتن) چند لایی چند جهته با مواد مختلف و در بعضی موارد، نوارهای پلاستیکی و نچسب کاملاً مقاوم در مقابل تأثیرات جوی، رطوبت، موارد تماس، عدم خطر برای محیط زیست، حساب شده و اجرا شده اند، بکار می رود.
بدیهی است با ازدیاد جمعیت و استفاده بیشتر از چوب، میزان مصرف با اکوسیستم و محیط زیست سازگار نیست و از بین رفتن جنگل ها، کمبود اکسیژن و مشکلات فراوانی که موضوع مبحث نیست، ایجاد می کند. لازم به یادآوری است که جنگل های آمازون (شیرزن) حدود 40 % اکسیژن کره زمین را تولید می کند و جنگل های ایران نیز همین حدود اکسیژن را، و دلیل عدم استفاده زیاد از درختان و جنگل ها، ارزان بودن نفت سفید در ایران است.
لذا بشر مجبور به استفاده از سیمان و آهن شد. در صورتی که ساختمان های سالم برای انسان فقط از خاک و چوب و تا اندازه ای سنگ حداکثر در ارتفاع 2 متر در جاهایی که موازین زلزله صد در صد مراعات نشده، ساخته می شود که بشر حدوداً به آن رو آورده است. بطور کلی درختان: کاج، صنوبر، بلوط و ... به علت استحکام زیاد و سبکی و قدرت زیاد مصرف بیشتری دارند.
رطوبت چوب:
چوب رطوبت جذب می کند و این از معایب چوب می باشد. اگر بتوانیم رطوبت چوب را در کمتر از 20% نگه داریم، قارچ ها روی چوب تأثیری نخواهد داشت. در واقع رطوبت در چوب باعث می شود که روی چوب قارچ هایی رشد کنند. همچنین این رطوبت باعث وا کشیدگی (تورم چوب) و هم کشیدگی (جمع شدن چوب به دلیل از دست دادن رطوبت) می شود.
چوب و محصولات چوبی پس از برش مقادیر چشمگیری رطوبت دارند. به علاوه چوب ماده ای آب دوست است یعنی اگر در محیط مرطوب قرار بگیرد آب را جذب می کند و اگر در محیطی خشک باشد، رطوبت از دست می دهد. بنابراین چوب باید همواره رطوبتی مناسب با محیط داشته باشد. چوب پس از قطع شدن و استحصال حاوی مقدار زیادی رطوبت است.
اگر با وجود این رطوبت از آن استفاده شود در اثر هم کشیدگی ترک های سطحی و عمقی بر می دارد و از کیفیت آن کاسته می شود. چنان چه چوب را طبق اصول علمی خشک کنیم در مصرف آن با مشکلی روبرو نمی شویم. به دلایل زیر چوب را باید قبل از مصرف خشک کنیم:
- هم کشیدگی چوب در حین مصرف کم می شود و از به وجود آمدن عیب هایی نظیر پیچیده شدن و ترک برداشتن جلو گیری می شود.
- چوب در مقابل حمله قارچ ها و پوسیدگی و تغییر رنگ حفاظت می شود.
- از وزن چوب و هزینه حمل و نقل آن کاسته می شود.
- بدون به وجود آمدن عیبی در چوب، مقاومت آن زیاد می شود.
- بر مقاومت چوب برای نگهداری میخ افزوده می شود.
- رنگ آمیزی، پرداخت و عملیات حفاظت چوب بهتر انجام می گیرد.
- درجه حرارت بالا در کوره چوب خشک کنی، قارچ ها و حشرات را از بین می برد.
- ماشین کاری چوب خشک بهتر و آسان تر انجام می شود.
- مقاومت اتصال میان چسب و چوب خشک شده بیشتر است.
مقاومت سازه های چوبی در برابر زلزله:
فولاد و بتن موادی همگن هستند در صورتی که چوب ناهمگن است. در واقع آن گره هایی که در چوب وجود دارند و نیز در جاهایی که چوب شاخه دارد، باعث کم شدن مقاومت چوب می شوند. یکی از دلایل انعطاف پذیری چوب آن ایزوتروپ بودن آن است، دلیل دیگر این که مدول الاستیسیته چوب کمتر از فولاد و بتن است.
مدول الاستیسیته چوب عمود بر الیاف است. چوب می تواند خواص فیزیکی متفاوتی در جهات مختلف داشته باشد، نیروی فشاری چوب در جهت الیاف بیشتر از عمود الیاف است. جرم حجمی چوب در مقایسه با فولاد و بتن کم است، که باعث مقاومت بیشتر چوب می شود.
وضع مکانیکی چوب:
مقاومت فشاری و کشش 130-60 و برش حدود 10 می باشد.
معایب چوب:
آفات، یک روند نبودن و صدمات و امراض باعث می شود چوب بر مبنای خواص فیزیکی و مقاومت تقسیم بندی نشود. نمونه چوب اغلب نمی تواند بین انواع مختلف باشد، ترک، ضعف وسط و پیچش شاخه ها که در تنه، تنش ایجاد می کند و یخ زدگی، آتش گرفتگی، خورده شدن توسط حشرات و سوختن در 275 درجه از عیوب چوب می باشد.
برای جلوگیری از اشباع چوب به هنگام انبار کردن، زیر آن باید شیب به بیرون داشته باشد و با ساختار سایبان، از قرار گرفتن چوب در معرض مستقیم آفتاب جلوگیری شود. معمولاً هر چند عدد تخته را (مثلاً 10 تا 20) با سیم به هم وصل کنند تا تاب برندارد، این تخته ها باید طوری چیده شوند که هوا از میان آنها عبور کند.
انواع چوب عمل شده (مواد افزودنی) :
موادی که به چوب می زنند:
1- مواد ضد آتش سوزی؛ می شود روی چوب را با فیلمی از آنتی پیرین یا اشیاء در آن پوشانید و خیس کرد. با مواد و رنگ سیلیکات هم می شود این کار را کرد.
2- رویه نازک گچ یا سیمان آزبست که چوب داخل آن باشد نسوز خواهد بود.
3- ورق پشمی شیشه یا سنگ که با آنتی پیرین، نمک آلومینیومی یا بوریک یا اسید سولفوریک آغشته باشد.
4- رنگ یا روغن خشک یا تار و قطران باعث دوام و طول عمر چوب می شود. مخصوصاً قطران باعث عدم تحرک حشرات در داخل چوب می شود.
5- مواد سمی که ضمن قوی و با دوام بودن، برای انسان مضر نباشد و به صورت محلول در آب یا خمیری قابل حل در روغن باشد. این مواد در مواردی که در تماس مستقیم با آب می باشد، عبارتند از: سدیم فلوراید، سیلکوفلوراید که پودر سفیدرنگ بوده و در آب خوب حل نمی شود و ضرری برای چوب و آهن ندارد. میزان مصرف آن 3% در قشر رویه و مصرف در حداقل درجه هوای 15 می باشد. سدیم فلوراید با گچ و آهک نباید مخلوط مصرف شوند. سدیم سیلیکوفلوراید پودری است که در آب کم حل می شود و مشابه سدیم فلوراید 1:3 است، یعنی با سدیم فلوراید مخلوط می شود و روی چوب کشیده می شود.
6- سدیم دی نیتروفنولات که از دی نیتروفنول و کربونات سدیم بدست آمده و ضرری برای آهن ندارد، ولی پودر خشک آن منفجر شونده است. به این علت و بوی بد، استعمال آن در هوای آزاد صورت می گیرد. برای تحویل آن مخلوط را با زغال کرئوزوت، روغن آنتراسین و زغال نار و روغن شیل مخلوط و مصرف می کنند.
7- روغن کرئوزوت ضعف های فوق را نداشته با بوی بدی که دارد حدود 2-3 میلیمتر در چوب نفوذ می کند و بعد از 60-50 درجه گرم کردن مصرف می شود. رنگ چوب را کمی کدر می کند و روی آن امکان رنگ کردن وجود ندارد.
8-روغن آنتراسن که از قطران بدست می آید، مشابه کرئوزیت است.
برش ها:
1- غیر از قسمت هایی از چوب که به صورت الوار از محل کار خارج می شود، بقیه به صورت نئوپان و پودر شبکه و فیبر، در محل کارخانه یا در محل های مخصوص به صورت فشرده و با قسمت هایی از پرکننده فرمهای چوبی تهیه و مصرف می کنند.
2- تراورس، اغلب مصرف زیر ریل راه آهن داشته و به صورت الوار با برش های طولی و عرضی برای انواع مصرف در ابعاد مختلف عمل آورده می شود.
3- به صورت وادارکه در محل هایی به طور یک رویه مصرف دارد.
4- تخته فنری که الیاف را یک جریان در امتداد الیاف طولی عمود بر هم گذاشته و می چسباند و به سه لایی و چند لایی معروفند. برگهای زیر از چوبهای سفت و سخت و برگهای کمی کلفت تر از چوبهای ضعیف تر بریده می چسباند که حالت فنری دارد.
5- خرده چوب و پوشال و خاک اره که در ساختمان بتن پوک و گچ عایق صدا مصرف دارد و با تفاله قند و چسب نئوپان و فیبر و صدها ماده دیگر درست می کنند.
6- چوب ها را در ابعاد مختلف، برای کارهای: نماکاری و لاک و الکل کاری، روغن کاری برای ازاره و قرنیز آشپزخانه و کمد و ساختمان چوب های بازی و ساختمان های موقت و دائمی درست می کنند.
مواد متشکله چوب
چوب حدود 50%کربن، 40% اکسیژن، 6% هیدروژن، 1% ازت و مواد معدنی را شامل می شود.
1- درخت از ریشه، تنه، سر تشکیل شده که ریشه، آب و مواد معدنی را از طریق لوله ها، آوندها از طریق تنه به برگ ها و قسمت های سر رسانیده و موادی را نیز بر می گرداند. کارخانه عظیم ساخت مواد، پمپ بالابر، عایق ساز، واحدهای مختلف و متعدد تولید و ... دارد.
2- اغلب با ساختمان تنه سر و کار داریم که شامل پوست و دوایر سالیانه عمر (این بخش شامل قسمت بهاره، پاییز و تابستانی می باشد که قسمت دوم استحکامی بیشتری دارد) و مغز درخت که پوک و ضعیف است می شود.
3- مشخصات چوب از نظر کلی سه برش افقی، قائم به طول تنه و شعاعی و طولی (Macrostructure) تعیین می گردد. پوسته درخت را در مقابل ضربه و صدمات مکانیکی و جوی حفظ می کند و از سه قسمت داخلی، رابطه و بیرونی تشکیل شده است. قسمت داخلی مواد را از سر درخت پایین بر می گرداند. شیره در نیز نزدیک قشر رابط بوده و آب و مواد را بالا می برد و از قسمت های نرم و سخت تشکیل شده است و قسمت اعظم استقامت چوب را شامل می شود.
مجموع این دو قسمت دایره های عمر را تشکیل می دهند. مقاطع اغلب استقامت چوب را بالا می برد. مقاطع اغلب رنگ روشنی دارند. در قلب (مغز) چوب سلول های نرمی وجود دارند، لذا استحکام ندارند. البته در بعضی درختان، دایره ها و حلقه های سالیانه با هم فرق نمی کنند. در درختان صمغ دار مثل سرو، سلول های سالیانه نزدیک بوده و تفاوت زیادی ندارند.
4- در بررسی مواد زیر به مقداری از سلول های مرده (Macrostructure) می رسیم و تعدادی نیز سلول های زنده وجود دارند، که این دو ابعاد متغیری دارند. سلول زنده، پرتوپلاسم شفاف و آلبوم گیاهی متشکله از کربن، اکسیژن و هیدروژن و ازت و مواد معدنی می باشند. در وسط پرتو پلاسم فسفری دارد که شکل بادام و گرد بیضوی هستند.
پوشش آنها سلولی است که از ( ) تشکیل شده است و آوندها وسط آنها قرار دارند. در مقام مقایسه، چوب های صمغ دار و سایر چوب ها، معلوم می شود هر چقدر بافت و سطح سوراخ ها ریز باشد، تارهای چوب زیاد و مقاومت چوب بیشتر است و هر چقدر سوراخ های چوب بیشتر باشد، جای خالی بیشتر و چوب سبکتر است، و آب بیشتری می مکد و از نظر مکانیکی ضعیف تر است.
قدرت آب در جذب و مجذوب شدن مواد داخل چوب متغیر است ولی حدود 15% را می شود در محدودة متوسط قبول کرد و درصد آن عبارتست از 100 درصد آب چوب، این آب در فضاهای خالی سلول ها و آوندها و دیواره سلول ها و ورقه های نازک ریز میکروسکوپی (Uhromicroscopi) وجود دارند، که در خشک شدن معمولی فقط آبهای غیر زیرمیکروسکوپی آزاد می شوند.
چوب در حد 31-23% آب دارد. چوب موقع انداختن، حدود 35% هنگام خشک شدن در هوا 20-15% و در داخل محوطه سربسته 13-18% رطوبت دارد. افت حجمی چوب مشابه فرمول درصد آب است. میزان درصد آب با درجه حرارت تغییر می کند. در صفر الی 20- درجه حداقل و در مقادیر رطوبت و گرمای محیط نیز قابل تغییر است .
خواص فيزيكي چوب
در مورد خواص فيزيكي چوب ، برجسته ترين آنها چنين است: 1) نم پذيري 2) وا كشيدگي 3) چگالي 4)همگني 5) شكل پذيري 6) سختي 7) شكاف پذيري 8) دوام 9) قابليت رسانايي 10) تخلخل
چوب ماده اي نم پذيري است و بسته به محيطش رطوبت را جذب يا آزاد مي كند. تغيير در رطوبت سبب تغيير وزن و حجم آن مي شود. از دست دادن آب موجب كاهش ابعاد و جمع شدن، تغيير شكل ، بد ريختي يا خم شدگي و اغلب ترك مي شود. وا كشيدگي يا همكشيدگي هميشه در الياف جوان از پيرها و در چوبهاي نرم از سخت ترها بزرگتر است .
چگالي يك ويژگي بسيار مهم چوب است، گرچه بايد بين چگالي مطلق و ظاهري تميز دهيم . اولي ثابت است و ناشي از وزن بدون حفره سلولز و مشتقات آن مي باشد ، و دومي شامل مجاري و سوراخهاست كه بسته به رطوبت چوب بسيار متغير است .
هنگاميكه ساختمان و تركيب الياف در همه بخشهاي چوب يكسان باشد ، چوب را همگن گوييم ، و چوبهايي با شعاعهاي مغزي بسيار گسترده مانند زبان گنجشك چندان همگن نيستند. شكل پذيري وابسته به توان فشردگي الياف تحت فشار بين شكل پوست انداخته و شكل مقابل است . سختي مقاومتي است كه چوب بايد در برابر نفوذ اجسام خارجي داشته باشد و بستگي به مقدار الياف و نبود آوندها دارد وبا افزايش رطوبت بسرعت كم مي شود.
شكاف پذيري آمادگي چوب براي شكافتن در جهت الياف است كه در ساخت برخي اشياي چوبي ويژه بسيار اهميت دارد . دوام چوب بطور مستقيم به محيط و شرايط كار دارد و در رطوبت بالا و حتي در شناوري برخي چوبها مانند بلوط ، ماهون وراش صدها سال در اين شرايط مي مانند. رسانايي مستقيماْ با رطوبت ارتباط دارد . سرانجام، تخلخل به فضاهاي خالي بين مولكولهاي چوب گفته مي شود .
* تقسیم بندی چوبها
درختان ، متعلق به تیره گیاهان بذرده هستند که به دو دسته بازدانگان و نهاندانگان تقسیم میشوند. سوزنیبرگان (نرم چوبها) به دسته اول و پهن برگان (سخت چوبها) به دسته دوم تعلق دارند .
سخت چوب ها :
این دسته ، شامل چوب درختان پهن برگ میباشد. بافت چوب درختان پهن برگ تنها در زمانی که درخت برگ دارد، رشد میکند. رشد و نمو در بهار شروع میشود و به مرور در پاییز متوقف میشود . لذا حلقه سالیانه این درختان به صورت یکنواخت از چوب بهاره دارای رنگ روشن به طرف چوب پاییزه تیره رنگ تغییر میکند.
نام سخت چوبها ، بدلیل نوع بافت آنها است و دلیل بر سختتر بودن کلیه چوبهای این دسته نمیباشد . برخی از درختان پهن برگ عبارتند از: گردو ، انجیر ، بلوط ، چنار ، راش ، تبریزی ، سپیدار و افرا . از جمله موارد استفاده از این نوع چوبها ، ساخت مبلمان ، در و پنجره و نازک کاری در ساختمان میباشد .
نرم چوبها :
شامل چوب درختان سوزنی برگ است. بافت چوب درختان سوزنی برگ در طول سال ، زمان رشد بیشتری دارد این نوع درختان در بهار و تابستان با شدت بیشتری رشد میکنند و سپس تا پایان فصل سرما این رشد و نمو به کندی میگراید و به آرامی ادامه پیدا میکند . به این دلیل ، چوب پاییزه و بهاره در حلقه سالیانه براحتی از یکدیگر تمیز داده میشود و رنگ آنها این مساله را مشخص میکند .
در فصل بهار ، بدلیل وجود آب فراوان و خاک سرشار از مواد غذایی موجب میشود که سلولهای پهن با دیواره نازک تشکیل شوند و بافتی متخلخل و نسبتا کمرنگ بوجود آورند. اما با کاهش سرعت رشد در اواخر تابستان ، چوب پاییزه شکل میگردد که متشکل از الیاف دیواره ضخیم است و به ساقه مقاومت و استحکام مکانیکی میدهد و فشردهتر ، تیرهتر و مقاومتر از چوب بهاره میباشد .
* شناخت چوب و ویژگی های آن
چوب نخستین ماده اولیه و اصلی سازنده ؛ مبل ، پارکت(کفشپوش چوبی) ،در و پنجره ، کابینت ، تخته چند لایی ، کاغذ ، فیبر و غیره می با شد. چوب از ساقه و شاخه درختان به دست می آیدکه خواص فیزیکی و مکانیکی و شیمیایی تمام چوبها به درخت آن بستگی دارد .
درخت از چند بخش تشکیل شده که 1- ریشه : تامین کننده مواد غذایی 2- تنه : نگه دارنده سر تاج و هدایت شیره های نباتی 3- پوست : به منظور حفاظت لایه زاینده ( ورقه کامبیوم ) 4- سر تاج : برای تشکیل ماده سبزینه (کلروفیل) و ایجاد گاز کربنیک و اکسیژن} می با شد . از خواص فیزیکی و مکانیکی و شیمیایی چوب می توان ؛ ( خواص فیزیکی : وزن مخصوص ، رنگ ، تلالو ، بو ، طعم ، مقاومت الکتریکی ، حرارت ، طنین ، خاصیت آکوستیک ، رطوبت ، همکشیدگی ، سختی ، صدا و غیره ) (خواص مکانیکی : قابلیت خمش ، حالت ارتجاعی ، مقاومت های چوب نسبت به فشار و کشش و ضربه ، و قابلیت قیچی شدن و غیره ) ( خواص شیمیایی : سلولز ، همی سلولز ، لینین ، مواد معدنی مانند کلسیم ، پتانسیم ، منیزیم و غیره و مواد استخراجی که به وسیله حلالها می توان از چوب خارج کرد ) نام برد .
* ساختار قابل رویت چوب
در یک برش عرضی از تنه درخت ، ساختار قابل رویت چوب به ترتیب از مرکز چوب به سمت بیرون عبارتند از: مغز چوب ، چوب یا زایلم ، لایه زاینده (کامبیوم) ، پوست.
مغز چوب :
مغز ، که در قسمت مرکزی و وسط ساقه یا شاخه قرار دارد، به صورت یک نوار سیاهرنگ قابل تشخیص است. مغز شامل بافتهایی است که در طی اولین سال رشد درخت تشکیل شدهاند.
چوب (زایلم) :
قسمت چوب ، یک لایه ضخیم است که در کنار سلولهای زاینده به صورت حلقههای متحد المرکز (رویشهای سالانه) آرایش مییابد. در درخت در حال رشد ، چوب عموما از سلولهای زنده تشکیل شده است. چوب محکمترین و مقاومترین قسمت تنه برای کارهای ساختمانی است. در جهت برشهای افقی ، شیره درخت از پوست درخت از میان نسوج شعاعی عبورمیکند و به چوب میرسد .
نقش نسوج شعاعی در مقاومت چوب بسیار مهم است . در واقع این نسوج مانند بستهایی هستند که الیاف چوب را به همدیگر محکم میکنند و نگاه میدارند و از خم شدن و از همگسیختگی رشته میکاهند . به مرور زمان در اطراف مغز چوب ، بافتی از سلولهای مرده تشکیل میگردد که چوب پیر نام دارد. این قسمت معمولا از چوب جوانی که آن را احاطه کرده است محکمتر میباشد و حاوی مقادیری رنگ و مواد قلیایی است . در مقطع عرضی درختانی مثل گردو ، آلبالو و نارون ، چوب مرکزی یا چوب پیر دیده میشود. چوب جوان معمولا رنگ روشنی دارد، اما چوب پیر تیرهتر میباشد.
لایه ی زاینده (کامبیوم) : ناحیه کامبیومی ، لایه بسیار نازکی است که شامل سلولهای زنده میباشد و بین بافت چوبی اولیه و پوست داخلی (آبکش) قرار دارد . تقسیم سلولی و رشد شعاعی درخت در این ناحیه صورت میگیرد. تعداد سلولهایی که تولید میشوند و به بافت چوبی داخلی میپیوندند، بیشتر از تعداد سلولهایی است که به طرف آبکش (قسمت خارجی) میروند. یعنی سلولهای آوند آبکشی کمتر از سلولهای بافت چوبی تقسیم میشوند. به این دلیل ، بیشترین حجم درخت را چوب تشکیل میدهد تا پوست.
رشد درخت :
درخت از طریق تقسیم سلولی به دو صورت رشد میکند : رشد طولی و رشد عرضی (شعاعی) . رشد طولی (اولیه) که در اولین فصل سال رخ میدهد ، در انتهای ساقهها ، شاخهها و ریشه انجام میشود و نقاط رشد ، داخل جوانهها که در پاییز سال قبل تشکیل شدهاند قرار دارد . رشد عرضی (شعاعی) همانطور که ذکر شد در ناحیه لایه زاینده (کامبیوم) صوت میگیرد.
پوست :
پوست درخت در برابر ضربات و ضایعات مکانیکی از چوب محافظت میکند . این قسمت ، از دو لایه تشکیل شده است : لایه بیرونی (پوست خارجی) و لایه داخلی (آبکش) . لایه نازک پوست داخلی (آبکش) ، انتقال شیره درخت به شاخهها و ذخیره آنها را بر عهده دارد .
نظرات شما عزیزان:
برچسبها: چوب,